بررسی و مقایسه دو روش ترکیبی(fahp-promethee)و(fanp-promethee)در ارزیابی عملکرد شرکت های صنعتی (مطالعه موردی : صنعت مواد و محصولات شیمیایی)

مقدمه : امروزه جایگاه ارزیابی و مدیریت عملکرد به عنوان یکی از معتبرترین شاخصهای توسعه یافتگی جوامع و سازمان ها و کلید حیاتی تحقق اهداف توسعه در ابعاد فردی و اجتماعی مشخص شده است. روش های موجود در ارزیابی عملکرد، هر یک نقاط ضعف و قوت مربوط به خود را داشته و گاهاً به دلیل عدم کارایی از قابلیت اتکاء کمی برخوردار بوده، نتایج حاصل از آنها فاقد اعتبار می باشند. هدف این تحقیق، بررسی و مقایسه دو رویکرد ترکیبی بر اساس روش های تصمیم گیری چند معیاره در ارزیابی عملکرد شرکت ها می باشد. روش تحقیق: در این تحقیق دو رویکرد ترکیبی fahp-promethee و fanp-promethee جهت ارزیابی عملکرد و رتبه بندی شرکت ها پیشنهاد شده است. بردار های وزنی معیار های مورد بررسی با بکارگیری روش های تحلیل سلسله مراتبی فازی (fahp) و تحلیل شبکه ای فازی (fanp) به صورت جداگانه محاسبه شده و سپس با رویکرد promethee، عملکرد شرکت ها با استفاده از داده های واقعی معیار ها مورد ارزیابی قرار می گیرد. در محاسبه وزن معیار ها، نظرات خبرگان با استفاده از پرسشنامه های مقایسات زوجی جمع آوری گردیده و نرخ ناسازگاری آن ها به جهت اطمینان از روایی محاسبه شده است. از آنجا که در نهایت این نرخ در کلیه پرسشنامه ها کمتر از 1/0 بوده، لذا یافته ها قابل اطمینان و اعتماد می باشند. جامعه آماری، شرکت های صنعت مواد و محصولات شیمیایی عضو بورس اوراق بهادار تهران در نظر گرفته شده اند و از این میان تعداد 33 شرکت که دسترسی به داده های مورد نیاز آنها در بازه زمانی 1380 تا 1388 مقدور و سال مالی آن ها منتهی به 29 اسفند ماه بوده است به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. در نهایت دو روش مذکور با استفاده از آزمون ها آماری مقایسه شده و نقاط قوت و ضعف، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. امکان سنجی پیش بینی عملکرد با استفاده از رویکرد منتخب نیز به عنوان یک تحلیل تکمیلی در انتها ارائه گردیده است. یافته های تحقیق : ساختار های سلسله مراتبی و شبکه ای معیار های مورد بررسی ایجاد شده و روابط درون گروهی معیار ها مشخص شدند. بردارهای وزنی با استفاده از دو رویکرد fahp و fanp و نظرات خبرگان بدست آمده و از طریق روش promethee ، شرکت ها مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفتند. تفاوت های ظاهری در رتبه بندی دو رویکرد ترکیبی و نیز بردار های وزنی بدست آمده از دو روش وزن دهی مشاهده گردید. بدین جهت از آزمون آماری ? کندال جهت مقایسه دو رویکرد ترکیبی و از ضریب هماهنگی کندال جهت مقایسه دو روش وزن دهی استفاده شد. نتایج آزمون ها حاکی از عدم وجود اختلاف معنی دار در نتایج روش های به کار گرفته شده بودند. بحث و نتیجه گیری: در این تحقیق دو رویکرد ترکیبی در تصمیم گیری چندمعیاره ارائه و نتایج آن ها با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفت. در میان مطالعات گذشته تا کنون روش های ترکیبی مذکور در ارزیابی عملکرد و رتبه بندی شرکت ها مورد استفاده قرار نگرفته و مقایسه آماری از نتایج آن ها صورت نپذیرفته است که این خود از نوآوری های این تحقیق به حساب می آید. با اینکه نتایج حاصل از مقایسه دو رویکرد ترکیبی و نیز دو روش وزن دهی، یکسان بودن نسبی آن ها را به همراه داشت، اما هر یک از این روش ها، به خصوص روش های وزن دهی دارای نقاط ضعف و قوتی می باشند که نباید نادیده گرفته شوند. تفاوت در تعداد مقایسات زوجی، سهولت در دستیابی به خبرگان، زمانبری انجام محاسبات، قابلیت استفاده در مسائل بزرگ، پیچیدگی و واقعیت گرایی از مهمترین تفاوت های بین روش های وزن دهی بودند. همچنین یافته های نشان می دهند که با بالا رفتن تعداد معیار ها، نتایج دو روش وزن دهی و به تبع آن دو رویکرد ترکیبی، به یکدیگر نزدیک می شوند. از این رو، به صورت تجربی استفاده از روش fahp-promethee در مسائل با تعداد معیارهای بالا و روش fanp-promethee در مسائل نسبتاً کوچکتر پیشنهاد می گردند.